چرا خشونت در ورزشگاه های ایران بالا گرفته است؟

این روزها درگیری در فوتبال ایران (حتی فوتبال زنان!) حرف اول را می‌زند. شاهد بدترین درگیری‌ ها در کنار زمین هستیم. اتفاقی که جرم بازیکنان و مربی‌ها نیز در به وجود آمدن آن کم‌تر از تماشاگران نیست.

اتفاقی که این روزها بدجور چهره ورزش کشور را زشت کرده است، خشونت است؛ خشونتی که در آن جرم بازیکنان و مربی‌ها کم‌تر از تماشاگران نیست. آن مربی که به واسطه هر سوت داور در کنار زمین مثل هنرمند هالیوودی برخورد می‌کند، بازیکنی که به جای تمرکز روی فوتبال، مدام به فکر خطا گرفتن و خطا کردن است، آن بازیکنی که مدت‌ها قبل از شروع بازی می‌گوید به شهر ما نیایید چون خون به پا می‌شود، آن مسؤولی که نمی‌تواند به درستی زمینه نظرات و ورود و خروج تماشاگر را کنترل کند و با خاطیان برخورد کند نیز به یک اندازه مقصر هستند. آیا فوتبال اینقدر مهم است که به خاطرش کسی هموطن خودش را بزند، کور کند و یا خودروی او را آتش بزند؟

در این راستا مربی‌ها و بازیکنان تا چه اندازه مقصر اتفاقات تلخ در ورزشگاه‌ها هستند. فرهنگ باخت اصطلاحی است که در فوتبال اروپا زیاد شنیده می‌شود. یعنی رفتاری که یک تیم شامل بازیکن و مربی بعد از باخت از خود نشان می‌دهند که نشان دهنده شخصیت باشگاه است. مائوریسیوساری با ۶ گل به سیتی گواردیولا می‌بازد. لیورپول و سیتیدر رقابت میلی‌متری همه هواداران را میخکوب زیبایی فوتبال می‌کنند ولی اعتراض و بلبشویی که در فوتبال ایران شاهد آن هستیم رخ نمی‌دهد. شاید بهتر است مربی‌های فوتبال ایران کمی روی "فرهنگ باخت" خود کار کنند تا شاهد انتقال این هیجانات کاذب به سمت هواداران نباشیم.

لیورپول و منچسترسیتی ۱۸۰ دقیقه در لیگ برتر برابر هم قرار گرفتند. هر دو تیم شایسته قهرمانی بودند و در نهایتسیتی با اختلاف میلی‌متری و یک امتیازی قهرمان شد. کوچک‌ترین مشکلی نه بین هواداران و نه بین بازیکنان و مربی‌ها به وجود نیامد. چون مربی‌ها و بازیکنان فقط به فوتبالی برنده شدن فکر می‌کنند و دست به مصاحبه‌های تحریک کننده، رفتار هیجانی و اعتراض کنار زمین و درگیری در زمین بازی دامن نمی‌زنند تا این اتفاقات به هواداران سرایت کند.

* راه کارهای برای کاهش خشونت در ورزشگاه‌ها

در فوتبال انگلیس که هواداران هولیگان و خشن آن در سراسر جهان معروف هستند، فاصله یک متری با زمین بازی دارند ولی هیچکدام از تماشاگران حتی در حساس‌ترین صحنه‌های بازی از صندلی خود بلند نمی‌شود. موضوع خیلی ساده است. تمام صندلی‌های ورزشگاه‌ها شماره گذاری شده است و دوربین‌های زیادی نیز وجود دارند و در صورتی که تماشاگری تخلفی انجام دهد و خللی در روند بازی ایجاد کند، به صورت مادام العمر از حضور در ورزشگاه‌ها محروم و با جریمه مالی سنگینی روبه‌رو می‌شود. همین نظارت و ابزار بازدارنده وقتی در فوتبال ایران وجود ندارد، باعث می‌شود تا در ورزشگاه‌های ایران شاهد چاقوکشی، آسیب رساندن فیزیکی، درگیری و توهین شدید در زمین بازی شویم.

در ایران صندلی‌های سالن‌های سینما، کنسرت و اجتماعات شماره گذاری شده است ولی این عمل ساده در فوتبال ایران هنوز وجود ندارد. در بازی‌های حساس این بی نظمی و بلبشو خیلی شفاف‌تر خود را نشان می‌دهد تا جایی که هوادار با داشتن بلیت نمی‌تواند به ورزشگاه برود چون ظرفیت ورزشگاه پر شده است!

* برخورد نادرست با متخلفان

کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران و کمیته اخلاق و نهادهای ذی‌ربط در هرج و مرج این فصل کم مقصر نبوده‌اند. استفاده از جریمه و محرومیت، همیشه یک اهرم مناسب برای تخلف و جلوگیری از اتفاقات بوده است ولی در فوتبال ایران بنا به دلایلی که معلوم نیست و شاید برای آرام کردن فرد معترض از جریمه تعلیقی!! استفاده می‌شود. جریمه‌ای که به نظر می‌رسد تنها در فوتبال ایران شاهد آن بوده‌ایم. در تبریز کاپیتان تیم ملی سیلی می‌خورد و یک بازیکن دیگر برای حمایت از او به سمت هوادار یورش می‌برد ولی جریمه‌ای در نظر گرفته نمی‌شود. در بازی پرسپولیس و سایپا درگیری و زد و خورد بازیکنان تا رختکن ادامه پیدا می‌کند و دیگر اعتراض‌های شدید به داوران و فحش و توهین‌های زننده به امری پیش پا افتاده تبدیل شده است. در بازی پرسپولیس و سپاهان هر کاری فکر کنید رخ می‌دهد. از حمله با گاز فلفل، آتش زدن خودرو، کتک کاری و ضرب و شتم، شکستن شیشه‌ها و صندلی آسیب رساندن به اماکن ورزشی رخ می‌دهد و این چرخه هم‌چنان ادامه دارد. سوال اینجاست چرا جریمه‌های سنگین برای کسانی که نظم و امنیت را در ورزشگاه‌ها زیر سوال می‌برند اعمال نمی‌شود؟ چرا مربیان و بازیکنان خاطی با عدالت یکسان جریمه نمی‌شوند.

جانلوئیجی بوفون با آن سابقه درخشان به عنوان ورزشکاری بااخلاق در یک بازی کنترل خود را از دست داد و بر سر داور فریاد زد، ولی یوفا به شدت با این بازیکن برخورد کرد و او را ۳ جلسه محروم کرد تا نشان دهد حتی بوفون نیز باعث نمی‌شود که یوفا بخواهد مراعات بازیکن را بکند.

مائوریسیو پوچتینو برای همین واکنش به داور مسابقه در لیگ برتر، دو جلسه از همراهی تیمش محروم و ۱۰ هزار پوند جریمه شد. تصور کنید اگر اتحادیه فوتبال انگلیس می‌خواست جریمه‌هایی برای لیگ ایران انجام دهد در هر مسابقه چند بار باید چنین جریمه‌ای اعمال می‌کرد.

* ورود فن‌آوری به لیگ ایران

شاید فقط فن‌آوری بتواند خیلی از حواشی و درگیری‌های فوتبال ایران را کم کند که البته با توجه به نبود امکانات لازم در خیلی از ورزشگاه‌های ایران، این امر نیز فعلاً منتفی است. فن‌آوری VAR یا خط دروازه در خیلی از موقعیت‌ها می‌تواند فشار را از روی داوران در لیگ ایران بردارد.

فدراسیون فوتبال ایران و کمیته داوران می‌توانند برای تسهیل کار خودشان و کم شدن اشتباهات داوران، از این فن‌آوری در لیگ ایران استفاده کنند تا سوژه اکثر مربی‌های لیگ برتر ایران در نشست‌های خبری کم شود. علاوه بر این فن‌آوری VAR می‌تواند باعث برقراری عدالت بیش‌تر بین تیم‌ها نیز شود و با توجه به فضای درگیری‌های زیاد بین مربی‌ها و بازیکنان، خرید این لوازم و اجرایی کردن آن از ملزومات فوتبال ایران است.

* فرهنگی که باید تغییر کند

وقت آن رسیده است که فرهنگ اعتراض در فوتبال ایران تغییر کند. در جام ملت‌های ۲۰۱۹ چوب این فرهنگ غلط را خوردیم ولی هنوز درس عبرت نشده است و هم‌چنان اعتراضات بی وقفه به داور، کمک داور و حتی داورهای پشت دروازه را شاهد هستیم. در تیم ملی ایران نیز چند سالی است که شاهد چنین اتفاقاتی هستیم. برابر حتی یمن و عراق بازیکنان تیم ملی ایران بی جهت با بازیکنان حریف درگیر شدند. طارمی در بازی برابر چین که تکلیفش مشخص شده بود بی جهت اخطار گرفت و بازی با ژاپن را از دست داد و سر آخر معلوم نشد چرا بازیکنان ایرانی در بازی با ژاپن به یکباره بازی را رها کرده و به سمت داور حمله بردند.

* جمع بندی

در مجموع باید عوامل تأثیر گذار بر خشونت در مسابقات فوتبال را از چند جنبه بررسی کرد. بازیکنان و مربیان، هواداران و امکانات ورزشی. بازیکنان فوتبال وظیفه فوتبال بازی کردن دارند و نباید دخالتی در قضاوت داور مسابقه داشته باشند. در خیلی از جهات حرکات تحریک کننده سرمربی به داور در کنار زمین و زمین مسابقه بوده است که باعث شده هوادار کنترل خود را از دست دهد. در خیلی از بازی‌های شهرستان‌ها و حتی در بازی‌هایی نظیر داربی، هوادار برای اینکه بتواند صندلی خود را رزرو کند باید ساعت‌ها (۱۰ تا حتی ۱۵ ساعت) بدون هیچ امکانات در سرما و گرما منتظر باشد. همین امر خود شعله عصبانیت را در هوادار روشن می‌کند و با کوچک‌ترین اعتراضی در زمین بازی از طرف بازیکن و داور، سعی در خالی کردن خود می‌کند.

فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ موظف هستند امکانات حداقلی را برای تماشاگران در نحوه بلیت، نظارت و سازماندهی ایجاد کند. طوری که همانند لیگ برتر انگلیس هیچ هواداری به خودش اجازه ندهد کوچک‌ترین خللی در روند بازی ایجاد کند.