زنان سرپرست خانوار:بازیگرانی با نقش مادری و کارگری

زنان سرپرست خانوار:بازیگرانی با نقش مادری و کارگری

یادداشتی ازعباس اسدی،کارشناس حقوقی و پژوهشگر اجتماعی

یکی از اقشار جامعه ایرانی که در سالهای اخیر،رشد زیادی داشته است،قشر زنان سرپرست خانوار هستند که زیر کوهی از مشکلات اقتصادی و اجتماعی،مشغول تامین مخارج خانواده و گذران زندگی با تلاشی طاقت فرسا و نفس گیر وخستگی ناپذیر هستند.

زنان سرپرست خانوار، افرادی هستند که حقیقتا بایستی باتوجه به جایگاه حساس و مهمی که دارند(مخصوصا کسانی که درجایگاه مادر هستند) مورد حمایت و توجه ویژه دولت قرار بگیرند زیرا گذران زندگی در شرایط فعلی کشور برای یک شخص مجرد نیز سخت است و این سختی قطعا برای زن سرپرست خانوار دارای فرزند سختی مضاعف دارد.همچنین نگاه خانواده و جامعه نیز بایستی اصلاح شود..خانواده ها باید از شماتت یا کنایه زدن به آنها خودداری کرده و جامعه نیز باید نگاه ترحم آمیز یا سواستفاده گر بخاطر شرایط مالی به آنها نداشته باشد.

طبق تعریف سازمان بهزیستی کشور، زن سرپرست خانوار، زنی است که عهده دار تامین معاش مادی و معنوی خود واعضای خانوار خویش است. واژه ی بی سرپرستی به فقدان مراقب و یا حامی موثر جهت نگهداری فرد گفته می شود، و بد سرپرستی نیز به هرگونه آزار و اذیت جسمی، روانی، اهمال و غفلت که از طرف مراقبین و افراد موثری که وظیفه ی نگهداری و مراقبت از فرد را بر عهده دارند اطلاق نمود.

 عوامل متعددی بر بروز بی سرپرستی و بد سرپرستی موثر است، از جمله می توان به فوت یا از دست دادن اعضای خانواده، طلاق، وابستگی به مواد اعتیادآور، رها شدن، بروز سوانح طبیعی مانند سیل، زلزله، مهاجرت و جنگ، حمایت های اجتماعی و قانونی ضعیف از جمله این عوامل محسوب می‌گردد. بی سرپرستی و بد سرپرستی بر زنان و کودکان پیامدهای مختلفی دارد و آن ها را در معرض مشکلات فراوانی قرارمی دهد.

 فقدان یک فرد موثر در زندگی باعث می شود تا افراد از وجود تکیه گاه محکم محروم شده و پیامد آن به شکل بروز مشکلات عصبی و روانی، از دست دادن اعتماد به نفس و کارکرد اجتماعی و بروز مشکلات جسمی نمایان شود.

زنان سرپرست خانواده احساس می کنند با نگرش منفی جامعه روبرو هستند، که این مساله به اثرات مخرب نگرش های منفی اجتماعی نسبت به زنان سرپرست خانواده اشاره دارد. همچنین آنان در تمامی زمینه ها حمایت های اجتماعی کمتری دریافت می کنند.وهیچگونه مشوق یا قوانین حمایتی در خور توجه و چشمگیری برای آنان ملاحظه نمیگردد.گاهی زخم زبان هایی که از والدین و خانواده میشنوند نیز قلب آنان را به درد میاورد.

عمده مشکلات و چالش های زنان سرپرست خانوار چیست؟

بیشتر مشکلات زنان سرپرست خانوار از نوع اقتصادی است که به تبع آن فشار روحی و روانی بر آنها وارد می‌کند و بر توانایی و عملکرد آنها در خانواده و محل کار نیز تأثیر می‌گذارد، بیشتر انحرافات، مشکلات و آسیب‌هایی که در حوزه زنان مشاهده می‌شود نیز ناشی از همین فشار اقتصادی است.

بنابراین در کنار توجه به توانمند کردن اقتصادی زنان سرپرست خانوار که می‌تواند از طریق اشتغال زایی و ایجاد کسب و کار برای آنها انجام شود و زمینه خروج آن‌ها از چرخه را فراهم می‌کند؛ باید به زمینه‌های فرهنگی و جمعیتی نیز توجه شود.

وضعیت مسکونی زنان سرپرست خانوار:

بررسی وضعیت مالکیت منزل مسکونی به عنوان یکی دیگر از متغیرهای اقتصادی مطرح است که اکثریت آنان طبق بررسی ها همراه خانواده خود یا به شکل مستقل و مستاجر هستند که باتوجه به نرخ سنگین اجاره بها،فشار زیادی به زنان سرپرست وارد میگردد.پیشنهاد میگرد دولت،یارانه مخصوصی بابت رهن و اجاره منازل مسکونی به کسانی که مستقل زندگی میکنند پرداخت کند یا به عنوان مثال ایشان را از پرداخت کمیسیون مشاورین املاک بابت هرگونه نقل و انتقال یا اجاره منزل شخصی معاف کند یا خود منازل دولتی رو با شرایط ویژه و حداقل برای ۳سال به ایشان و درقالب رهن یا اجاره با قیمت مناسب،واگذار کند

وضعیت رفاهی زنان سرپرست خانوار:

متاسفانه علیرغم مشکلات اقتصادی زیادی که این قشر در جامعه دارد،حمایت مالی و رفاهی خاص و چشمگیری از ایشان نمیگردد در صورتی که میتوان به عنوان مثال کارت های تخفیف و تسهیلات ویژه ای را برایشان در نظر گرفت..یارانه پرداختی از طریق سازمان بهزیستی یا کمیته امداد نیز کافی نبوده و البته برخی از زنان نیز‌ به دلیل نگاه منفی جامعه،تمایلی به تحت پوشش قرار گرفتن در نهاد های دولتی ندارند که بایستی این نگاه نیز اصلاح شود.

وضعیت اشتغال زنان سرپرست خانوار:

متاسفانه تا صحبت از اشتغال زنان سرپرست خانوار به میان میاید،بحث اشتغال خانگی یا صنایع دستی وهنری مطرح میشود که بسیار نگاه محدود و تحقیر آمیزی است و بایستی در بحث استخدام های دولتی یا شرکت های خصوصی و از طریق تخصیص سهمیه و ساعات کار کمتر یا نیمه وقت،چاره ای اساسی برای این عزیزان زحمت کش پیدا و اجرا کرد.